1. IT là gì?
1.1. Định nghĩa
IT (viết tắt của Information Technology - Công nghệ thông tin) là ngành học có liên quan mật thiết đến việc sử dụng máy tính, thiết bị điện tử cùng phần mềm để lưu trữ, xử lý, truyền tải và tương tác với thông tin. IT không chỉ đơn thuần là về công nghệ máy tính, mà còn bao gồm cả các phương tiện truyền thông điện tử như internet, điện thoại di động và các công nghệ liên quan khác. Một cách dễ hiểu, IT chính là áp dụng khoa học máy tính tham gia vào lĩnh vực nghiên cứu, phát triển, từ đó triển khai các hệ thống thông tin để xử lý và truyền tải dữ liệu.
IT bao gồm một loạt các lĩnh vực như phần cứng máy tính, phần mềm, mạng máy tính, bảo mật thông tin, quản lý dữ liệu và các ứng dụng công nghệ khác để giải quyết các vấn đề liên quan đến thông tin trong các tổ chức và cộng đồng.
1.2. Tầm quan trọng của IT trong kỷ nguyên số
Trong thời kỳ hiện nay, ngành Công nghệ Thông tin (IT) đang trở thành một nhân tố quan trọng trong quá trình phát triển của các doanh nghiệp và tổ chức trên phạm vi toàn cầu. Đồng thời, việc tiến bộ về công nghệ cũng như sự lan rộng của internet đã thúc đẩy nhu cầu sử dụng các dịch vụ liên quan đến IT lên một tầm cao mới (bao gồm việc lưu trữ dữ liệu, phát triển phần mềm và bảo mật thông tin).
Các tiến bộ mới như trí tuệ nhân tạo (AI), học máy (machine learning), dữ liệu đám mây (cloud computing) và blockchain đã mở ra những cơ hội vô cùng hứa hẹn cho các tổ chức và doanh nghiệp.
Tại Việt Nam, ngành CNTT được đánh giá là một trong những lĩnh vực phát triển nhanh nhất. Theo báo cáo của Tổ chức WISE, số lượng lập trình viên tại Việt Nam đã tăng gấp đôi trong vòng 4 năm, đạt con số hơn 250.000 người (nguồn:uhd.edu.vn). Con số này là minh chứng rõ ràng cho sự tiến bộ đáng kể của ngành CNTT trong nước.
1.3. Lịch sử và sự phát triển của ngành IT
Ngành IT (công nghệ thông tin) đã trải qua nhiều cột mốc đáng chú ý trong quá trình hình thành và phát triển của xã hội công nghiệp hóa. IT không chỉ là ngành cầu nối quan trọng giữa sự phát triển kinh tế và sức mạnh cạnh tranh sáng tạo đối với nền kinh tế toàn cầu, mà còn là động lực đẩy mạnh sự đổi mới trong quá trình hội nhập.
- Từ năm 3000 BC đến 1400 AD: Vào thời kỳ sơ khai là giai đoạn ban đầu của ngành công nghệ thông tin. Đây là thời kỳ mà con người bắt đầu tìm hiểu cách giao tiếp và sử dụng ký hiệu trên các tảng đá để truyền thông tin. Đây cũng là thời điểm xuất hiện bảng tính đầu tiên sau khi hệ thống chữ số được phát triển.
- Từ năm 1450 - 1840: Là giai đoạn quan trọng trong lịch sử hình thành ngành công nghệ thông tin. Đây là thời điểm mà ngành IT đã có những bước tiến đáng kể và không còn mơ hồ như ở thời kỳ sơ khai. Cụ thể, các công nghệ đã bắt đầu có sự tương đồng nhất định so với thời đại hiện đại.
- Từ năm 1840 - 1940: Đánh dấu sự xuất hiện của nhiều phát kiến mang tính cách mạng như radio, điện thoại, và mã morse. Đây cũng là giai đoạn đặt nền móng vững chắc cho ngành Công nghệ thông tin, với sự ra đời của các máy vi tính điện tử đầu tiên. Cụ thể, máy tính này có kích thước lớn và có khả năng thực hiện các phép tính đồng thời.
- Trong thời kỳ hiện đại, từ năm 1940 - nay: Máy tính đã phát triển mạnh mẽ qua 5 thế hệ từ máy tính ENIAC ban đầu đến những thiết bị nhỏ gọn và có khả năng tính toán hàng tỷ phép tính mỗi giây. Vào năm 1969, Internet đã bắt đầu xuất hiện, nhưng đến năm 1991 thì Internet mới thực sự phát triển. Vì vậy, công nghệ thông tin ngày nay đang phát triển với tốc độ nhanh chóng và xuất hiện nhiều lĩnh vực tiềm năng. Điển hình là trí tuệ nhân tạo (AI) và big data - đánh dấu sự dẫn đầu trong kỷ nguyên công nghệ 4.0.
Sự tiến bộ của ngành IT (Công nghệ Thông tin) đã thúc đẩy ra đời nhiều lĩnh vực mới có giá trị cao, đồng thời tạo ra hàng triệu cơ hội việc làm.
2. Cơ hội nghề nghiệp của ngành IT
2.1. Các lĩnh vực chính trong ngành IT
Ngày nay, ngành IT phát triển nhanh chóng với nhiều lĩnh vực ngách khác nhau, mở ra hàng triệu cơ hội việc làm và trở thành mũi nhọn của khoa học kỹ thuật trong nước.
- Phát triển phần mềm: Bao gồm các nghề Lập trình viên, xây dựng và phát triển nền tảng (Developer),... Tham gia trực tiếp vào quá trình tạo ra các sản phẩm liên quan đến công nghệ. Đảm bảo rằng các sản phẩm công nghệ được tạo ra đáp ứng được các tiêu chuẩn chất lượng cần thiết. Lĩnh vực này đóng vai trò quan trọng trong việc phát hiện và sửa chữa các lỗi cũng như cải thiện hiệu suất và độ ổn định của phần mềm.
- Bảo mật: Trở thành chuyên gia rà soát lỗ hổng để phát hiện, khắc phục những điểm yếu trong hệ thống, hoặc là chuyên gia xử lý sự cố an toàn thông tin như chống sự xâm nhập của virus, mã độc,... để đảm bảo rằng các hệ thống hoạt động một cách an toàn và ổn định. Ngoài ra, họ cũng có thể đảm nhận vai trò là chuyên viên mật mã, tham gia vào quá trình tạo ra và kiểm tra tính an toàn của các hệ thống mật mã .
- AI và lĩnh vực khác: Công nghệ thông tin cũng đóng góp quan trọng vào sự thành công của trí tuệ nhân tạo (AI) - Trí tuệ do người lập trình tạo nên với mục tiêu giúp máy tính tự động hóa các hành vi thông minh tương tự như con người.
2.2. Triển vọng nghề nghiệp và lương thưởng
Hiện tại, ngành Công nghệ Thông tin (CNTT) tại Việt Nam đang phát triển mạnh mẽ với khoảng 45.500 doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực này, bao gồm cả các doanh nghiệp có vốn đầu tư từ nước ngoài. Tổng doanh thu ước tính của ngành này đạt khoảng 126 tỷ USD (nguồn: theo số liệu từ Bộ Thông tin và Truyền thông).
Theo báo cáo về thị trường Công nghệ Thông tin (IT) của Việt Nam trong giai đoạn từ 2023 - 2025, các chuyên gia đã đưa ra nhận định rằng nước ta sẽ cần đến 700.000 nhân lực trong lĩnh vực này (nguồn: TopDev). Tùy theo từng vị trí, năng lực và kinh nghiệm của ứng viên mà lương thưởng có thể dao động.
Triển vọng nghề IT ngày càng phát triển do được thúc đẩy chính sách thu hút đầu tư từ nước ngoài và chiến lược chuyển đổi số của Chính phủ. Đặc biệt, Việt Nam có chi phí cạnh tranh, cơ sở hạ tầng hoàn thiện với nhiều khu công nghệ thông tin và khu công nghệ cao. Điều này đã làm cho Việt Nam trở thành điểm đến hấp dẫn đối với các nhà đầu tư trong lĩnh vực công nghệ và IT.
3. Yêu cầu và kỹ năng cần thiết cho người làm IT
3.1. Bằng cấp và chứng chỉ: Cần hay không?
Đạt được chứng chỉ và bằng cấp là một trong những yếu tố quan trọng và cần thiết đối với những ai muốn theo đuổi sự nghiệp trong lĩnh vực Công nghệ Thông tin (IT). Đối với các vị trí kỹ sư IT, thì tối thiểu cần có bằng tốt nghiệp từ các trường Cao đẳng, Đại học hoặc các trường dạy nghề chuyên ngành IT. Mặc dù vẫn có một số ít các công ty không chú trọng quá vào bằng cấp mà tập trung hơn vào kỹ năng thực tế và kinh nghiệm làm việc.
3.2. Kỹ năng chuyên môn và kỹ năng mềm
Kỹ năng chuyên môn và kỹ năng mềm đóng vai trò không thể thiếu đối với một người làm IT chuyên nghiệp:
- Thông thạo về công nghệ: Với sự phát triển không ngừng của ngành công nghệ, việc cập nhật và hiểu biết về các sản phẩm mới và xu hướng ngành là rất quan trọng. Điều này đòi hỏi người làm IT phải có tinh thần ham học hỏi và kiên nhẫn trong việc tự nghiên cứu và tiếp thu kiến thức mới.
- Tự học và thực hành thường xuyên: Việc áp dụng lý thuyết vào thực tế thông qua việc thực hành thường xuyên giúp rèn luyện kỹ năng tư duy và tăng cường khả năng giải quyết vấn đề.
- Kỹ năng quản lý thời gian: Là yếu tố quan trọng khác mà người làm IT cần phải có. Với khối lượng công việc lớn và sự phát triển liên tục của ngành, việc quản lý thời gian hiệu quả giúp họ duy trì sự cân bằng giữa công việc và cuộc sống cá nhân.
- Kỹ năng ngoại ngữ: Với ngôn ngữ lập trình chủ yếu là tiếng Anh và sự phổ biến của tài liệu tiếng Anh trong ngành, việc nắm vững tiếng Anh chuyên ngành sẽ giúp họ tiếp cận được nguồn thông tin rộng lớn và phát triển sự nghiệp hiệu quả.
- Những kỹ năng mềm khác: Một người làm IT có thể trang bị thêm cho mình những kỹ năng mềm khác như giao tiếp, phản biện, thuyết trình, hay kỹ năng làm việc nhóm,…
4. Tuyển dụng IT: Cách tiếp cận và nắm bắt cơ hội
4.1. Quy trình tuyển dụng và tìm việc làm IT
Quy trình tuyển dụng IT và tìm kiếm ứng viên phù hợp cho các ngành IT bao gồm những bước sau đây:
- Xác định nhu cầu: Các công ty và tổ chức cần phải xác định nhu cầu của mình về nhân lực trong lĩnh vực IT, bao gồm các vị trí cụ thể cần tuyển dụng như nhà phát triển phần mềm, quản trị hệ thống, chuyên viên bảo mật, v.v.
- Đăng tuyển dụng và thu thập hồ sơ: Công ty sẽ đăng các vị trí tuyển dụng trên các kênh phổ biến như trang web công ty, các trang web tuyển dụng, mạng xã hội chuyên ngành và cung cấp thông tin chi tiết về công việc và yêu cầu của vị trí đó. Sau đó, họ sẽ thu thập và xem xét hồ sơ ứng viên.
- Phỏng vấn: Ứng viên được chọn lọc sẽ được mời tham gia phỏng vấn. Quy trình phỏng vấn có thể bao gồm phỏng vấn cá nhân, phỏng vấn nhóm, và thử nghiệm kỹ thuật để đánh giá kỹ năng và kiến thức của ứng viên.
- Lựa chọn ứng viên: Dựa trên kết quả của quá trình phỏng vấn, công ty sẽ chọn lựa những ứng viên phù hợp nhất cho vị trí công việc đó.
- Đào tạo và hòa nhập: Sau khi được tuyển dụng, ứng viên sẽ được đào tạo về quy trình làm việc và công nghệ của công ty, cũng như hòa nhập vào môi trường làm việc.
4.2. Kinh nghiệm và lời khuyên cho ứng viên mới
Muốn phát triển sự nghiệp lâu dài với nghề IT, ứng viên mới có thể tham khảo một số lời khuyên dưới đây để có sự chuẩn bị tốt nhất:
- Xây dựng và phát triển kỹ năng: Hãy chú trọng vào việc học tập và phát triển kỹ năng chuyên môn trong lĩnh vực IT. Điều này bao gồm việc học các ngôn ngữ lập trình, hệ điều hành, cơ sở dữ liệu, mạng máy tính và các công nghệ mới xuất hiện.
- Xây dựng một portfolio: Tạo ra một portfolio hoặc dự án cá nhân để thể hiện kỹ năng và kiến thức của bạn. Ví dụ là các dự án mã nguồn mở trên GitHub, trang web cá nhân hoặc các ứng dụng di động mà bạn đã phát triển.
- Học tiếng Anh chuyên ngành: Tiếng Anh là ngôn ngữ phổ biến trong ngành IT, vì vậy hãy cố gắng cải thiện, phát triển khả năng giao tiếp và đọc hiểu tiếng Anh chuyên ngành.
- Networking: Tham gia vào cộng đồng IT, tham dự các sự kiện, hội thảo, hoặc hội nhóm gặp gỡ và kết nối với những người trong ngành.
- Tự học và nâng cấp kiến thức: Ngành công nghệ thông tin luôn thay đổi nhanh chóng, vì vậy hãy luôn tự học và cập nhật kiến thức của mình với những công nghệ mới, xu hướng ngành
- Chuẩn bị kỹ càng cho phỏng vấn: Trước khi tham gia phỏng vấn, hãy nắm vững kiến thức và chuẩn bị câu trả lời cho các câu hỏi phỏng vấn phổ biến trong ngành IT. Hãy cố gắng thể hiện điểm mạnh của bạn bên cạnh sự sẵn sàng học hỏi, khả năng làm việc nhóm và giải quyết vấn đề của bạn.
5. Đào tạo IT: Chương trình và cơ sở giáo dục hàng đầu
5.1. Các trường Đại học và Viện công nghệ nổi tiếng
Các trường Đại học cùng Viện công nghệ được đánh giá cao về chất lượng đào tạo, cung cấp nhiều cơ hội cho sinh viên phát triển sự nghiệp trong ngành Công nghệ Thông tin:
- Khối thi để xét tuyển vào các trường Đại học và Viện công nghệ nổi tiếng đang tuyển sinh vào ngành IT như: A00 (Toán, Lý, Hóa), A01 (Toán, Lý, Anh), D01 (Toán, Văn, Anh), D07 (Toán, Hóa, Anh), D10 (Toán, Địa, Anh), và D90 (Toán, Anh, KHTN).
- Một số trường Đại học và Viện công nghệ nổi tiếng đào tạo IT (Công nghệ thông tin) điển hình như: Đại học Bách Khoa Hà Nội, Học viện Công Nghệ Bưu Chính Viễn Thông, Đại học Bách Khoa (Đại học Quốc Gia TP.HCM), Đại học FPT,...
5.2. Xu hướng học trực tuyến và tự học
Ngày nay, người học cũng có thể tự trau dồi về kỹ năng chuyên môn về IT của mình thông qua phương pháp học trực tuyến và tự học:
- Khóa học trực tuyến: Có rất nhiều nền tảng giáo dục trực tuyến cung cấp các khóa học về nhiều chủ đề trong ngành IT, từ cơ bản đến nâng cao. Các nền tảng như Coursera, edX, Udemy và Pluralsight cung cấp hàng ngàn khóa học từ các chuyên gia hàng đầu trong ngành.
- Khóa học mã nguồn mở: Nhiều khóa học miễn phí được cung cấp trên các nền tảng như Khan Academy, Codecademy và FreeCodeCamp. Những khóa học này cung cấp cơ hội tốt để học các kỹ năng lập trình và công nghệ mới một cách linh hoạt, miễn phí.
- Học qua dự án: Tự học thông qua việc thực hiện các dự án thực tế là một cách hiệu quả để áp dụng kiến thức và phát triển kỹ năng trong ngành IT. Việc thực hành tham gia các dự án phát triển ứng dụng, trò chơi, hoặc trang web là cách tốt để học hỏi và tiến bộ.
- Tài liệu trực tuyến: Internet cung cấp một nguồn lớn các tài liệu, hướng dẫn và bài viết về mọi khía cạnh của ngành IT.
- Tham gia cộng đồng trực tuyến: Tham gia vào các diễn đàn, nhóm người dùng chuyên ngành IT giúp bạn kết nối, hỏi đáp và chia sẻ kiến thức.
Lời kết
Ngành IT (Công nghệ thông tin) ngày càng phát triển, tạo ra những bước đột phá mới về công nghệ khoa học kỹ thuật hứa hẹn sẽ mở ra hàng loạt cơ hội việc làm giàu tiềm năng trong tương lai. Hy vọng thông qua bài viết này sẽ cung cấp thông tin hữu ích cho các bạn muốn tham gia vào ngành, cũng như mẹo để nắm bắt cơ hội ứng tuyển vào công việc có liên quan IT. Hãy xem thêm những thông tin khác liên tục được cập nhật qua Jobsnew hoặc Blog.Jobsnew nhé!